Proloog: Tata 2023 door John van der Wiel

(Door John van der Wiel)

Vertrouwd en toch anders

2023. Het jaar van de waarheid. Oekraïne vs. Rusland, klimaat- en energieproblematiek, Carlsen vs. Niemann, normalisering van het Tata Toernooi.

Reputatie

John van der Wiel (foto: Maaijveld)

Al maak ik me grote zorgen over klimaat en planeet, een activist zoals de Helden op de barricades in Lützerath ben ik niet. Men mag me eerder een klimaat-passimist of –pessivist noemen. Ik wijs iedereen graag op gevaren (erosie van ijskappen, gletsjers, de Titanic zou niet meer zinken), maar in januari valt dat even stil. Dat de uitstoot van Tata IJmuiden schadelijk is en dat de rapportage daarover niet altijd zuiver was, weet ik, maar er treedt dan tijdelijke amnesie op. De reden: hersenbeschadiging doordat ik meer dan 1 jaar in Wijk aan Zee heb gewoond! Als je per overnachting 1 dag telt, klopt dat. Kasparov en Anand hebben ook te vaak in Wijk aan Zee geslapen en wonnen dus vanaf enig moment het toernooi niet meer; voor Aronian was editeie 2014 zijn laatste zege en binnenkort zal eenzelfde lot Carlsen en Caruana treffen.
Het Tata Steel Chess Tournament zal toch altijd mijn favoriete schaakevenement blijven, de reputatie van het toernooi kan NIET stuk. En steeds zuur over het bedrijf schrijven, dat is ook niet te pruimen.

Routineuze gang van zaken?

Wakker worden. TV aan, even naar het Australian Open kijken. Douchen en dan flink ontbijten, want de volgende maaltijd wordt het avondeten. Terug naar de kamer en voorbereiden tot ca. 12.00 . Ontspannen, een uur later de straat op. Stukje wandelen, eindstation De Moriaan. Perskamer onveilig maken en dan de toernooizaal in.
Dat was ongeveer de oude routine. Al lang niet meer, want tegenwoordig treed ik alleen nog op als commentator. En zelfs dat, voor het laatst in 2020. Om bekende redenen. Maar zondag 22 januari mag ik (U?) weer toespreken.
Voor bezoekers en spelers zal ook niet alles ‘comme d’habitude’ zijn. Zo zullen in De Moriaan scherpe controles plaatsvinden (detectiepoortjes, urenlange fouilleringen). Ingang gebouw of ingang speelzaal? In het eerste geval enorme filevorming, in het tweede bent u elke keer na het halen van een drankje in de bar opnieuw de pineut. En dat hebben we allemaal te danken aan Niemann. Of juist Carlsen?

Hopeloos oud

Dat in het recente NK dammen (met 14 deelnemers, 13 ronden, bravo!) de 61-jarige Baljakin gedeeld eerste werd, is bijzonder. Bij het schaken lijkt zoiets inmiddels ondenkbaar. De winst van Erwin l’Ami, zeer verdiend, is qua leeftijd het maximum haalbare. Over 5 jaar: kansloos. In Groningen mocht ik onlangs zelf ondervinden hoe jonge spelers, mits studieus, sowieso handig met computers, in staat zijn met adequate beheersing openingen te spelen die je nooit van hen kon verwachten.
In de Masters is Aronian, geboren in 1982, veruit de oudste. De eerstvolgende veteraan komt uit 1990: Carlsen! Dat Aronian het toernooi 4 maal gewonnen heeft, was ik vergeten. Niet slecht (dat winnen, niet dat vergeten)! Levon is een leuke vent, die in zijn leven al meer dan genoeg rampspoed heeft gekend. En dan heb ik het niet eens over de WK-cyclus. Ik gun hem een goed toernooi en zal hem op 7 uit 13 inschalen. Of is dat voor zo’n ouwetje al veel te hoog gegrepen?

WK-speler

In het Tata Toernooi zijn epidemieën deel van de traditie. Meestal griep of verkoudheid. Wat wil je, zoveel mensen in 1 speelzaal? Maar zou anno 2023 de Geest van Corona nog rondwaren? Voor wie dit nu allerminst geestig is, zijn de Chinezen. Ik vroeg me zeer af of Ding Liren, steeds al pech gehad i.v.m. dat virus, Nederland überhaupt zou bereiken. Maar niets gehoord, dus hij zal wel ter plekke zijn. Ook wel zo leuk en pikant dat de nr. 2 van de wereld en vervanger van Carlsen in de WK-match van de partij is!
Met die WK-match schiet het niet erg op. ‘To be announced’, meldt de FIDE. Data zijn er al wel, 7 t/m 30 april. Een tweekamp tussen een Rus en een Chinees, zou het kunnen zijn dat niet iedere sponsor zich geroepen voelt?
Op een of andere manier begint Carlsen tegen Ding soms volstrekt riskant en onverantwoord te spelen (hoe doet de Chinees dat?). Gebeurt dat en wint Ding die partij, dan zou hij het toernooi op zijn naam kunnen schrijven. De tijd dat de Chinees eigenlijk tegen alle toppers met remise tevreden was, ligt al een tijdje achter ons. Maar anders denk ik dat Ding 3e of 4e wordt.

Blik op het Oosten

Laten we in deze proloog niet iedereen bespreken, maar een stukje naar rechts kijken op de kaart, zoals vaak. Geen Russen, mooi. De oorsprong van ons spel: India, heel misschien Perzië. Daarvandaan helaas geen Firouzja (tegenwoordig Frankrijk, gelijk hebt u). Doch begin januari zegde Duda af, ‘due to personal reasons’. Tja, personal zullen die altijd wel zijn. Maar goed, voor hem komt een oud-jeugdwereldkampioen (2018), de volslanke Maghsoodloo uit Iran. Een echte rommelaar, ze bestaan nog! Wel een gevaarlijke, hij zal zeker een aantal verrassende uitslagen noteren. Ik taxeer hem op 6 uit 13.
Drie deelnemers uit India, wat veel van het goede. Als Tata Corus had geheten, was de Wereld aan Zee vast anders geweest. Echter, het zijn wel 3 zeer jonge supertalenten. Die status heeft Praggnanandhaa (2005) al behoorlijk lang en op zich terecht. Maar sinds de laatste Olympiade is hij voorbijgestreefd door de nog jongere Gukesh (2006). Die is qua stijl misschien het meest all-round van deze 3. Hij doet weinig opzienbarende zetten, maar speelt met een enorme onverzettelijkheid. Gukesh lijkt ook goed te kunnen rekenen, maar niet zo goed als landgenoot Erigaisi. Die doet echter af en toe positioneel afgrijselijke zetten.
Ik ben zeer benieuwd hoe dit triumviraat gaat scoren. Moeilijk te voorspellen. Ook al zitten ze niet in de bovenste ratinghelft, ik verwacht eind januari toch eén van hen in de top-4.

Het N-woord

Nederland of Noorwegen? Van Anish en Jorden heb ik zeker enige verwachtingen, zij doen het doorgaans (meer dan) goed op eigen bodem. Doch er is maar eén topfavoriet. Dat was hij al, maar, heet van de naald, hij heeft ditmaal ook de beste loting EVER (Jorden vrij goed, Anish vrij ongunstig)!
Dus zet de magnum alvast maar koud voor Carlsen.