Boekbespreking: Zwart wint
Er zijn schakers die met zoveel enthousiasme over hun favoriete opening kunnen schrijven dat je bijna gaat geloven dat wit kansloos is als hij erop ingaat. Een voorbeeld hiervan is Or Cohen, een FM uit Israel. Hij is verzot op de Russische opening en dat mag de hele wereld weten. Daarom schreef hij
“A Vigorous Chess Opening Repertoire for Black”.
Cohen verschaft een compleet repertoire, want ook als witspelers het Russisch proberen te vermijden met bijvoorbeeld het koningsgambiet, het loperspel, het vierpaardenspel, de witte Philidor of welke andere manier dan ook; zwartspelers krijgen een systeem voorgeschoteld hoe daar mee om te gaan. Ook slimmeriken die via een omweg Schots denken te spelen komen van een koude kermis thuis:
Igor Bitansky – Or Cohen
Ik vermoed dat de naam van de witspeler niet klopt. Ik denk dat dit Igor Bitensky is, die een paar jaar geleden mijn Corus-tienkamp won, waardoor hij naar Grootmeestergroep C mocht. Maar dit terzijde. Bitensky komt ook uit Israel, zal dus geweten hebben van de liefde voor het Russisch van zijn opponent, en omzeilt die opening. 1.e4 e5 2.d4 exd4 3.Pf3 Als zwart nu 3…Pc6 doet hebben we de Schotse opening, maar Cohen werkt daar niet aan mee. Hij accepteert het pionoffer. …Lb4+ 4.c3 dxc3 5.Pxc3 Lxc3+ 6.bxc3 Pe7
7.c4 Deze zet is niet goed en ingegeven door een overdosis agressie. Een belangrijkere zet is 7.Lc4, waarna Cohen de variant 0–0 8.0–0 d6 9.Te1 Pbc6 10.Tb1 Lg4 11.Txb7 Pa5 12.Tb4 Pxc4 13.Txc4 Pg6 geeft. Pion terug geofferd, maar een duidelijk betere stelling voor zwart. 7…Pbc6 8.Lb2 0–0 9.Ld3 d6 10.Pg5 f6 11.h4 fxg5 12.hxg5 De8 en nu Dh5 verhinderd is heeft wit geen compensatie meer voor zijn stuk.
De hoofdmoot is uiteraard de Russische opening. Op topniveau een erkend remisemaker, maar Cohen laat zien dat er onder die top volop op winst gespeeld kan worden met deze opening. Oke, als witspelers echt niets willen dan hebben ze met 1.e4 e5 2.Pf3 Pf6 3.Pxe5 d6 4.Pf3 Pxe4 5.De2 De7 6.d3 en 7.Dxe7 nog wel een variantje om er een bijzonder dooie partij van te maken, maar gelukkig komt dat zelden voor. En ter uwer geruststelling staan er in het boek een paar partijen die in 0-1 eindigden na deze openingsvariant!
Met behulp van dit boek ben je als zwartspeler in het Russisch op alles voorbereid: Geen angst voor het Cochrane-gambiet (4.Pxf7) of 5.Pc3, wat op hoog niveau een tijd populair was dankzij de inspanningen van onder andere Alexei Shirov en een compleet repertoire tegen de twee belangrijkste bestrijdingswijzen van het Russisch: 3.Pxe5 en 3.d4.
Cohen leert u de aanval te zoeken met het Russisch en hij geeft diverse fraaie voorbeelden. Deze bijvoorbeeld:
Sergey Makarichev – Alexander Kochiev
Rostov, 1980
1.e4 e5 2.Pf3 Pf6 3.Pxe5 d6 4.Pf3 Pxe4 5.d4 d5 6.Ld3 Le7 7.0–0 Pc6 8.Te1 Lg4 Van alle varianten in het Russisch is dit Cohens favoriet volgens mij. Het leidt niet zelden tot woeste aanvalspartijen. Met zwart als aanvaller! 9.c3 f5 10.Db3 Actiever dan het tamme 10.Dc2 0–0. Als wit nu 11.Pfd2 speelt krijgt hij een typisch offer in deze variant om zijn oren: Pxf2! 12.Kxf2 Lh4+ 13.g3 f4 14.Kg2 (of 14.gxh4 Dxh4+ 15.Kf1 f3 gevolgd door Lh3+ en f2.)14…fxg3 15.hxg3 Lh3+ (we kijken niet op een stuk meer of minder!) 16.Kxh3 Lxg3 17.Lxh7+ (17.Kxg3 Dg5+ 18.Kh3 Tf4 en wint)17…Kh8 18.Pf3 Txf3 19.Th1 Lf4+ 20.Kg2 Dg5+ 21.Kxf3 Dg3+ 22.Ke2 Dg2+ en zwart wint. 10…0–0 11.Pbd2 Cohen schrijft het nog maar een keer: 11.Pfd2 Pxf2! en weer een mooie variant. Dat offer op f2 pepert hij u goed in! 11…Kh8 12.h3 Lh5 13.Dxb7 Tf6 14.Db3 Tg6 15.Le2 15.Lb5 Lh4 “Als wit Pe5 kan spelen staat zwart verloren.” Aldus een van wijze lessen in het boek. Er kan volgen 16.Pxh4 Dxh4 17.Pxe4 fxe4 18.Lf1 Lf3 19.Dxd5 Dxh3 20.Lg5 Dh5 en zwart wint. 15…Ld6 Wits 15.Le2 kwam voor in de match Karpov – Kortchnoi 1974. Karpovs bedoeling was om na 15…Lh4 16.Tf1 te spelen, hetgeen ook gebeurde. Na ruil op d2 kan hij dan met de loper terugslaan. Le2 dekt Pf3 en zodoende kan zwart nooit de “winning move” Dg5 spelen. De loper staat in dat geval op h4 niet zo lekker en dus gaat ie nu naar d6. 16.Pe5 Pxe5 17.Lxh5
…Txg2+! 18.Kxg2 Dg5+ 19.Kf1 Er volgt weer een fraaie variant ingeval wit verdedigd zou hebben met Lg4: 19.Lg4 fxg4 20.dxe5 gxh3+ 21.Kf1 (21.Kxh3 Df5+ 22.Kh2 Dxf2+)21…Dg2+ 22.Ke2 Dxf2+ 23.Kd1 Dxe1+! 24.Kxe1 h2 25.exd6 h1D+ 26.Pf1 Te8 en wint. 19…Dh4 Cohen is gek op uitroeptekens en daarin overdrijft hij af en toe. Deze zet krijgt er twee. Oké, hij had ook een stuk kunnen pakken. Maar heel moeilijk is het toch niet om in te zien dat dit beter is? 20.Pxe4 Dxh3+ 21.Kg1 fxe4 22.dxe5 Lxe5 23.Le3 Tf8 24.Lf7 Een fout die tot verlies had moeten leiden. Beter was 24.Lg4. Echter, de beide kemphanen waren er zeker van dat zwart hier remise door eeuwig schaak moest houden omdat hij zelf een probleem op de onderste rij heeft. Dat had hij echter met 24…Lh2+ 25.Kh1 Ld6+! op kunnen lossen, waarna hij na 26.Kg1 eenvoudig de loper had kunnen pakken…Hoe dan ook, de heren kwamen na deze enerverende partij remise overeen.
Wie toe is aan een nieuwe opening en zijn oog heeft laten vallen op de Russische verdediging kan ik “A Vigorous Chess Opening Repertoire for Black” van harte aanbevelen. De theorie wordt uitgebreid behandeld, Cohens voorkeur voor scherpe varianten zal u uitstekend bevallen en ook op tegenstanders die het Russisch wensen te vermijden bent u met dit werk goed voorbereid.
Viktor Moskalenko heeft zijn sporen onderhand wel verdiend als schrijver van openingsboeken. De volgende in de rij is
The Diamond Dutch
Geschreven omdat hij zelf graag Hollands speelt met zwart. In “Revolutionize your Chess” wijdde hij al een hoofdstuk aan de Stonewall, in The Diamond Dutch gaat hij de diepte in. Niet alleen de Stonewall, maar een compleet werk over het Hollands. En uiteraard zit het weer vol tips en trucs. Niet alleen voor zwart overigens. Kenmerkend aan de boeken van Moskalenko is dat hij objectief is en zowel voor witspelers als voor zwartspelers met ideeën komt. Om een voorbeeld te geven: Hij is verzot op de Stonewall, maar hij geeft ook eerlijk aan wat de beste “Anti-Stonewall” voor wit is.
Enthousiast wordt hij als de “slechte loper” in de Stonewall tot leven komt. U weet wel, de zwarte loper op c8, die gedoemd lijkt tot passiviteit nu zwart zoveel pionnen vastlegt op witte velden. Wat te denken van het volgende voorbeeld…
Ik geef toe, de restanten van de Stonewall zijn ver te zoeken, maar hoe dan ook: De partij Matamoros – Moskalenko werd hier beslist met 25…Ld1! “A great success for the Stonewall Bishop!” aldus de winnaar van dit potje.
De schrijfstijl van Moskalenko, u hebt het vast al vaker gelezen, is prettig. Met de nodige humor maakt hij de geboden openingsvarianten zeer toegankelijk voor lezers van alle niveaus. Des te meer viel het mij op dat hij ineens flink uithaalde naar Sebastien Feller, de Franse grootmeester die van valsspelen is beschuldigd, maar wiens schuld op het moment van schrijven van het boek nog niet door de allerhoogste instanties was bevestigd.
Het is een partij met de “The Classical Dutch”. Ik hou geen statistieken bij, maar volgens mij is deze variant minder populair dan bijvoorbeeld de Leningrader of de Stonewall. Er zit wel een leuke openingstruc in. Moskalenko leidt de partij in met de volgende sneer…
“White is a French grandmaster, well-known for cheating by using electronic devices. So his ‘secret’ moves, including those in the opening, may be of great value to us!”
Sebastien Feller – Simon Williams
Novi Sad (4), 2009
1.d4 e6 2.Pf3 f5 3.g3 Pf6 4.Lg2 Le7 5.0–0 0–0 6.c4 d6 7.Pc3 De8 De zet die in de hoogtijdagen van Botwinnik als hoofdvariant gold. Tegenwoordig gelden 7…a5 en vooral 7…Pe4 als betere zetten. 8.Te1 Dg6 9.e4 Pxe4 10.Pxe4 fxe4 11.Txe4 Pc6 Na 11…Dxe4? 12.Ph4! is opeens de zwarte dame gevangen! 12.De1 Normaal is hier 12.De2.Commentaar van Moskalenko: “After we have read so many stories about Feller’s cheating, only ‘Scotland Yard expertise’ could provide us with a conclusive answer as to why the French grandmaster choses this ‘dark’move.”Suggereert hij hiermee dat dit een computerzet is? Die van mij prefereert gewoon De2! …Lf6 13.Ld2 e5 14.dxe5 dxe5 15.Lc3 Lf5 16.Ph4 Lxh4 17.Txh4 Tae8 18.Dd2 Td8 19.De2 Ld3 20.De3 Lb1 a la Tal! Alleen niet zo effectief. 21.Ld5+ Kh8
22.Txb1 Hier volgt weer een sneer naar Feller: “(!!) At many levels, this is undoubtedly a great sacrifice. However, a more human line would be 22.De1 Lc2 23.Lxc6 Dxc6 24.Dxe5.”Merkwaardig commentaar. Alsof de tekstzet een computerzet is. Nou, niet voor mijn computer. Die prefereert juist Moskalenko’s “human line”. 22…Dxb1+ 23.Kg2 Dg6 Na deze zet wordt de zwarte stelling onhoudbaar. Een verdediging was nog 23…Dd1 24.Le4 Pd4 25.Txh7+ Kg8 waarna het nog niet duidelijk is allemaal, volgens de schrijver. De rest schuift lekker uit voor wit. 24.Le4 Df6 25.Txh7+ Kg8 26.Th5 Pd4 27.Txe5 Dxe5 28.Lh7+ Kxh7 29.Dxe5 Pf5 30.Dxc7 Tde8 31.Dxb7 Te2 32.Dxa7 Te7 33.Dc5 Tff7 34.a4 Te2 35.a5 Pe3+ 36.Dxe3 Txe3 37.fxe3 Tc7 38.b3 Td7 39.Ld4 Tb7 40.Lb6 1–0
Als Viktor Moskalenko het nodig vindt om in zijn onvolprezen openingsboeken te moeten refereren aan “The French Cheatingcase” kan hij dat beter met andere voorbeelden doen. Deze partij lijkt me nu net geen voorbeeld van valsspelerij. Nog liever zie ik dat hij zich gewoon bezig houdt met waar hij goed in is. Inspirerend schrijven over zijn favoriete openingen, waarbij hij zijn lezers weer vele “Tricks” en “Weapons” voorschotelt.
Wilt u overstappen naar het Hollands? Dan is het bestuderen van “The Diamond Dutch” geen slechte start! Als u het Hollands wilt bestrijden ook niet trouwens…
