De oudjes kunnen het nog door Jesper de Groote

Over drie weken is New York het zwaartepunt van de schaakwereld. In de afgelopen herfstvakantie lag het zwaartepunt meer in de buurt van ons mistige landje. Nadat de traditionele vierkamp (de kroongroep) was afgeschaft, staat er sinds 2014 in Hoogeveen een dubbele tweekamp tussen jong en oud op het programma. In 2014 won jong, in 2015 won oud en dit jaar weer.

Het is een interessant concept: nodig een stel oldtimers en een of twee aanstormende talenten uit, en laat ze in een match tegen elkaar spelen. Succes verzekerd! Hoewel, niet altijd. Zo werd Jeugdwereldkampioen Zaven Andriasian in 2007 met zes nullen naar huis gestuurd in de vierkamp en gebeurde vorig jaar iets soortgelijks in de tweekampen. Dit jaar waren de spelers heel wat meer aan elkaar gewaagd.

Nederlands Kampioen Jorden van Foreest (17) was, net als vorig jaar, van de partij. Ook had de organisatie Wereldkampioene Yifan Hou (22) weten te strikken. Een clash der jongelingen? Helaas niet, want ze werden geacht tegen Ivan Sokolov (48) en Nigel Short (51) te spelen. Op papier waren de spelers redelijk aan elkaar gewaagd en dat kwam uiteindelijk ook in de score tot uitdrukking, want de oudjes wonnen uiteindelijk met het kleinst mogelijke verschil (3½-2½).

De totstandkoming van beide overwinningen kende overigens weinig gelijkenissen. Op voorhand was de spannendste match die tussen Short en Hou. Een beetje beladen zelfs, omdat Short zich vorig jaar nogal laatdunkend over de schaakkwaliteiten van vrouwen had uitgelaten. Zou de wereldkampioene extra gemotiveerd zijn om degene die Kasparov in 1993 voor de wereldtitel uitdaagde iets moois te laten zien?

Het leek er niet op. De doorgaans enorm grillige Short domineerde de match volledig. Nadat hij de eerste twee partijen remise had gespeeld, trapte hij het gaspedaal in het middenstuk nog even wat dieper in, zodat hij meteen een onoverbrugbare voorsprong pakte. Daarna was de scherpte eraf en kon Hou dankzij een bekeken aanvalspartij alsnog enigszins tevreden op de match terugkijken.

Het “Nederlandse” onderonsje was in dat opzicht spectaculairder. Van Foreest had zijn kampioenschap vooral aan zijn zwartpartijen te danken (3 uit 3!), terwijl Sokolov zich tegen de wereldtoppers vooral met wit vaak vergaloppeert. Opmerkelijk was dan ook dat Sokolov juist zijn witpartijen in volle punten wist om te zetten. Iedere keer kwam Van Foreest weer met nieuwe ideeën om zijn rammelende Koningsindiër weer nieuw leven in te blazen, maar keer op keer werd hij met vaste hand van het bord geveegd. De mooiste veegpartij was wel de derde ronde:

Stelling na 12. h5.

Hier speelde Van Foreest vrolijk 12… Da5?, waarna wit zwarts koningsstelling aan gort sloeg: 13. hxg6 Pxe4 14. gxh7+ Kh8. Meestal staat de koning wel veilig voor een vijandige pion, omdat die de h-lijn permanent blokkeert, maar nu niet. Zwart staat al bijna mat. Wit hoeft alleen nog maar een paard op g6 te krijgen om zwart heel veel pijn te doen. Dat gebeurde ook na 15. Pf3 Pxc3 16. bxc3 cxd5 17. Kf1 Lf5 18. Ph4. Daar heb je het gelazer al Wit hoeft alleen nog maar zwarts witveldige loper uit te schakelen en zwart staat mat. Van Foreest stribbelt niet tegen. 18… dxc4? 19. Lxc4 Tac8 20. Le6 Le4 21. Dg4 Ld3+ 22. Kg1 Tce8 23. Lf5 Lxf5 24. Dxf5. Het blijft leuk. Zwart kan niet slaan vanwege mat op g6, dus: 24… Tf6 25. Lg5 Tfe6. Nu was Sokolov wel uitgespeeld en maakte hij er met 26. Pg6+ Txg6 27. Dxg6 Tf8 28. Le7 een eind aan. Van Foreest gaf zich na 28… Txf2 over zonder het witte antwoord (bijvoorbeeld 29. Dxg7+) af te wachten.

Met wit deed Van Foreest het een stuk beter, al kwam dat vooral doordat Sokolov met zwart echt een of twee klasses minder speelde dan met wit. In de tweede ronde kreeg hij in een passieve Philidor een aanval op zijn dak. Vervolgens miste hij alle tactische trucs, zodat hij hard werd toegetakeld. Ook geen succes had hij met een Caro-Kann, al had dat weinig met de opening te maken, maar meer met zijn onhandige gemanoeuvreer in het middenspel. Pas in de laatste ronde deed hij alles goed door in een scherpe Schotse partij lekker mee te blijven vechten. Uiteindelijk kon hij met gemak remise afdwingen, zodat hij de match alsnog won.

Na afloop zullen beide spelers in ieder geval wel het gevoel hebben overgehouden dat ze de match makkelijk hadden kunnen winnen als ze in hun zwartpartijen hetzelfde niveau hadden gehaald als in hun witpartijen…

Het open toernooi werd overigens gewonnen door twintiger Abhijeet Gupta (waarom kunnen ze die kinderen in India niet uitspreekbare namen als Piet of Karel meegeven?), die geen moment in de problemen kwam en met een half punt voorsprong won. Meesternormen waren er nog voor de jonkies Lucas “de broer van” van Foreest en Casper Schoppen.

Daarmee was Hoogeveen overigens succesvoller dan het eveneens in de herfstvakantie georganiseerde Haarlemse Meesters, een tienkamp die vooral als doel had om titelloze spelers aan een meesternorm te helpen. Maar ja, dan moeten ze natuurlijk wel goed scoren en dat gebeurde dus niet. Uiteindelijk was de Haarlemse Fischer Thomas Willemze de enige die echt iets opzienbarends liet zien, waardoor hij met de keurige score van 6½ uit 9 het toernooi won.