in memoriam LEX JONGSMA

Levensgenieter, Entertainer, X-treme optimist.

Van alle medische malheur zou menigeen allang bij de pakken zijn gaan neerzitten. Lang geleden al een enge hersenoperatie, falende nieren en jarenlange dialyse, diabetes met vorig jaar amputatie van een deel van het onderbeen als gevolg. Toch is Lex nog 75 jaar geworden en hij had nog plannen genoeg. Ondanks zijn geringe mobiliteit speelde hij dit jaar een seniorentoernooi in Duitsland en in 2014 wilde hij met schaakvrienden mee op een traditioneel tripje naar het Rhônedal in Zuid-Frankrijk, alwaar genoeglijk wordt geschaakt en de nieuwe wijnoogst aandachtig wordt getest. Ongetwijfeld heeft zijn optimistische natuur Lex Jongsma lang op de been gehouden.

De schaker

Ook aan het schaakbord was enig optimisme Lex niet vreemd. Zijn immer geweldige stellingen en exotische (winst)plannen leidden soms tot meewarig gegniffel, maar zijn optimisme maakte Jongsma ook tot een zeer gevaarlijke tegenstander. In jongere tijden heeft hij Nederland soms vertegenwoordigd (studentenolympiades e.d.), maar het schaken bleef altijd ‘slechts’ een hobby. Het bekendst was Lex als schaakmedewerker van de Telegraaf, decennia lang, en als commentator. Niemand heeft zo vaak commentaar staan geven bij toernooien in den lande als hij. Dat hij een zeer geoefend spreker was, als hoogleraar fiscaal recht, viel meteen op.

De entertainer

Bij de spelers was de commentator Jongsma gevreesd, want met zijn hoge stemgeluid kwam hij als enige door vele muren van aangrenzende speelzalen. Dat bracht daar dan enige storing of hilariteit teweeg. Het publiek was in twee kampen verdeeld. De studieuze types, die alles over partijen van toppers te weten wilden komen, waren niet blij met Lex, die zich veelal verloor in mooie verhalen en weinig relevante varianten. Begrijpelijk. De andere helft genoot volop van Lex, vol geestige anekdotes, nooit stilvallend en met groot aplomb stukken weggevend. Ook terecht. Aan tafel babbelend met een glas wijn was het ook genieten van Lex’ onuitputtelijke bron van verhalen. Enig geduld was daarbij wel vereist, want de vele uitweidingen van Lex, alvorens tot de clou te komen, waren alom gevreesd.

Le vin

Wijn was een andere passie van Lex. Die groeide zelfs uit tot het importeren van mooie wijnen als hobby en het thuis organiseren van proeverijen voor vrienden, die dan de kans hadden enkele doosjes voor een beschaafde prijs via hem aan te schaffen. De frequente wijntrips naar Frankrijk leidden tot enkele mooie vriendschappen met wijnboeren, vooral in de Elzas.

Miel

Zijn vrouw Miel heeft veel zorgen en te verzorgen gehad. Ze was een ideale compagnon voor Lex. En ook al kon Miel meewarige bekken trekken bij ‘Lex specials’, zoals ietwat overdreven verhalen of het weer eens morsen van eten of wijn op zijn jasje, het was duidelijk dat ze desondanks (of juist daarom?) dol op hem was. Miel, hier wil ik je alvast veel sterkte toewensen.

In de woorden van de advertentie in de Telegraaf (7 december): ‘onze opgewekte schaaktroubadour en erudiete levensvriend’. We zullen je missen, Lex, maar niet vergeten.

John van der Wiel

(Foto archief schakersinfo/sc Haren)